سدرة المنتهی
سدرة المنتهی که در قرآن کریم (سوره النجم) نام آن ذکر شده است، چیست؟
" سدرة" (بر وزن حرفة) مطابق آنچه غالبا مفسران علماى لغت گفتهاند؛ درختى است پر برگ و پر سایه، و تعبیر به" سِدْرَةِ الْمُنْتَهى" اشاره به درخت پر برگ و پر سایهاى است که در اوج آسمان ها، در منتها الیه عروج فرشتگان و ارواح شهدا، و علوم انبیا، و اعمال انسان ها قرار گرفته، جایى که ملائکه پروردگار از آن فراتر نمىروند، و جبرئیل نیز در سفر معراج به هنگامى که به آن رسید متوقف شد.
در باره سدرة المنتهى هر چند در قرآن مجید توضیحى نیامده، ولى در اخبار و روایات اسلامى توصیف هاى گوناگونى پیرامون آن آمده، و همه بیانگر این واقعیت است که انتخاب این تعبیر به عنوان یک نوع تشبیه، و به جهت تنگى و کوتاهى لغات ما از بیان این گونه واقعیات بزرگ است.
در حدیثى از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است: "رایت على کل ورقة من اوراقها ملکا قائما یسبح اللَّه تعالى"؛ من بر هر یک از برگ هاى آن فرشتهاى دیدم که ایستاده بود و تسبیح خداوند را مىکرد.[1] در حدیث دیگرى از امام صادق (ع) نقل شده است که رسول خدا (ص) فرمود: "انتهیت الى سدرة المنتهى، و اذا الورقة منها تظل امة من الامم"؛ من به سدرة المنتهى رسیدم و دیدم در سایه هر برگى از آن امتى قرار گرفتهاند![2]
این تعبیرات نشان مىدهد که هرگز منظور درختى شبیه آنچه در زمین مىبینیم نبوده، بلکه اشاره به سایبان عظیمى است در جوار قرب رحمت حق که فرشتگان بر برگ هاى آن تسبیح مىکنند و امت هایى از نیکان و پاکان در سایه آن قرار دارند.[3]
در تفسیر المیزان در باره سدرةالمنتهی چنین آمده است: و اما این که این درخت سدره چه درختى است؟ در کلام خداى تعالى چیزى که تفسیرش کرده باشد نیافتیم، و مثل این که بناى خداى تعالى در این جا براین است که به طور مبهم و با اشاره سخن بگوید. مؤید این معنا جمله: "إِذْ یَغْشَى السِّدْرَةَ ما یَغْشى" است، که در آن سخن از مستورى رفته است. در روایات هم تفسیر شده به درختى که فوق آسمان هفتم قرار دارد، و اعمال بندگان خدا تا آن جا بالا مىرود. [4]
[1] طبرسی، مجمع البیان، ذیل آیه 14 سوره نجم، " عند سدرة المنتهی".
[2] نورالثقلین، ج 5، ص 155.
[3] تفسیر نمونه، ج22، ص 498.
[4] طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 19، ص 49.
